/>
بسطام، شهر کوچکی که در شش کیلومتری شاهرود قرار دارد محل دفن یکی از عارفان بزرگ یعنی بایزید بسطامی است.
بسطام شهر آرامی است و از همه مهمتر اینکه این شهر هم مانند شاهرود پر است از چنارهای تنومند که در فصل پاییز برگ ریزان دارند و بلوار اصلی شهر و کوچه پس کوچه ها را رنگی کرده اند. به ویژه بلوار اصلی شهر که از جاده منتهی به بسطام و البته بارگاه بایزید بسطامی می شود.
بارگاه بایزید بسطامی دور میدان اصلی شهر قابل دیدن است. بسطام در هفت کیلومتری شمال شاهرود قرار دارد و درباره آن نوشته اند که «بستان های بسیار، میوه های نیکو، روستاهای مصفا و جامع ظریف» داشت. بسطام امروزین نیز چنین است.
باغ هایش مصفا و مسجد جامعش به غایت زیباست. افزون بر این، آرامگاه مردی را دربر گرفته که شهرت خود را مدیون اوست: «بایزید بسطامی» اینکه در روزگاران کهن می گفتند: هیچ کس از اهل بسطام عاشق نمی شود و اگر عاشقی در آنجا قدم نهد چون از آب آن بنوشد عشق از دلش بیرون خواهد رفت، اشاره ای بود به طریقت بازید که تنهاه به یک عشق می اندیشید: عشق حق. مهمترین آثار دیدنی شهر مجموعه بایزید بسطامی و بقعه امامزاده محمدبن جعفر صادق، مسجد جامع، برجه کاشانه و برج و باروی شهر.
مجموعه بایزید بسطامی سه در ورودی دارد. وقتی وارد محوطه می شوید گویی به گذشه بازگشته اید. صدای گنجشک ها و قارقار کلاغان، آسمان آبی و برگ های زرد و نارنجی درختان در کنار گنبد و کاشی کاری های آبی مجموعه منظره زیبایی را به وجود آورده است. محوطه آرامش خاصی دارد به ویژه نزدیک غاروب و شب ها که ستاره های آسمان درخشان می شوند اما درباره بایزید بسطامی باید گفت که نام اصلی بایزید، «طیفور بن عیسی بن سروشان» است و پدرش سروشان، از زرتشتیانی بود که به اسلام گروید.
از زندگی او چیز زیادی نمی دانیم و آنچه در منابع تاریخی آمده، پراکنده و ناهمخوان است. گروهی او را متوفی سال 180 هجری قمری می دانند و بر این باورند که از شاگردان امام جعفر صادق و سقای او بوده؛ چندان که به «طیفور سقا» شهرت یافته است. گروهی دیگر سال وفات بایزید را به سال 234 و یا 261 و مدت عمرش را 73 سال ثبت کرده اند، معتقدند که بایزید پس از وفات امام صادق به دنیا آمده و نمی تواند شاگرد او باشد.
با وجودی که از سفرهای او به بلخ و بغداد و مکه سخن گفته اند اما سخنان منسوب به خودش قبول این روایات را دشوار می سازد: وقتی کسی با وی گفت که مریدان از سیاحت و طلب نمی آسایند، بایزید جواب داد که یار من مقیم است، نه مسافر و من با او مقیم هستم و مسافرت نمی کنم. به هر روی بایزید که بنای کارش بر مراقبت نفس بود، در تصوف ایرانی مقامی بس بلند یافت تا آنجا که لقب «سلطان العارفین» را برازنده اش دانستند.
او در بسطام درگذشت و کنار همان صومعه ای که خلوت می کرد و ریاضت می کشید، به خاک سپرده شد. مجموعه آرامگاه بایزید در بسطام که در مرکز این شهر قرار گرفته، مجموعه بزرگی با فضاهای گوناگون همچون مسجد، بقعه، گنبد، مناره، ایوان، دالان، رواق و صحن است که آثاری از دوره های سلجوقی (سده 11 تا 12 میلادی)، ایلخانی (سده 13 تا 14)، تیموری (سده 14 تا 16)، صفوی (سده 16 تا 18) و قاجار (سده 19 تا 20) را در خود جای داده است.
بیشترین و زیباترین این آثار مربوط به دوره سلجوقی و ایلخانی است که با آجرکاری، گچبری و کاشی کاری تزیین شده است. برخلاف انتظار، مزار بایزید بیرون از فضاهای معماری و در گوشه ای از صحن مجموعه قرار دارد. اتاقک کوچک فلزی که روی سنگ مرمرین مزار او نصب شده، مربوط به سال های اخیر است.
این می تواند اشاره ای باشد به زهد و ساده زیستی بایزید و پرهیز او از مظاهر دنیوی. نزدیک به سنگ مزار بایزید دو اتاق کوچک وجود دارد که گفته می شود همان صومعه و محل عبادت بایزید است. همچنین باید از بقعه امام زاده محمد بن جعفر صادق یاد کرد که نزدیک به مزار بایزید و در سمت جنوب آن واقع شده است. این بقعه نفیس از آثار دوره اولجایتو – ایلخان مغول – و متعلق به سال 700 ه.ق است.
مدرسه شاهرخیه
مدرسه شاهرخیه که قدمتش به دوران شاهرخ تیموری بازمی گردد هم از داخل مجموعه بایزید راه دارد و هم از کوچه پشت آن اما در مجموعه بایزید بسته است و اگر بخواهید از آن دیدن کنید باید از در کوچه پشتی داخل شوید.
باید گفت که مکان دقیق این مدرسه در شرق مسجد بایزید و گوشه ضلع شمال غربی آن در هفت متری ایوان اولجایتو قرار گرفته و یکی از بناهای با ارزش و با اهمیت مجموعه تاریخی بسطام است. این مدرسه که تا حدود 55 سال پیش به گفته معماران بسطام، دایر و مرکز تحصیل علوم قدیمه بوده و اکنون نیز به عنوان مدرسه علمیه باقرالعلوم استفاده می شود و با اینکه طلبه ها در حجره های آن مشغول درس خواندن هستند و در آن آمد و شد دارند گردشگران می توانند از آن دیدن کنند و عکس بگیرند.
مسجد جامع
اگر بخواهید مسجد جامع بسطام را ببینید باید از مجموعه بایزید خارج شوید و خیابان پشت مجموعه را بروید و از کوچه پشت مدرسه شاهرخیه به مسجد جامع برسید. حواستان باشد که اگر بخواهید محراب زیبای آن را ببینید باید سر اذان در آن حاضر باشید.
بخش شبستانی که در حال حاضر نماز جماعت در آن خوانده می شود احتمالا به دوره قاجار بازمی گردد ولی در حیاط پشتی محرابی بی نظیر از دوره ایلخانی وجود دارد. مسجد جامع بسطام مربوط به سده هشت قمری است که در تاریخ 27 آبان 1386 با شماره ثبت 20241 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برج کاشانه
برج کاشانه بسطام نیز دقیقا پشت مسجد جامع قرار دارد و از یک برج چند ضلعی تشکیل شده است. پرونده ثبت جهانی این آثار تاریخی در حال تهیه است و قرار است خانه هایی که مابین مجموعه بایزد با مسجد جامع و برج کاشانه قرار گرفته و در دهه های اخیر ساخته شده اند تملک شود و همه این مجموعه ها به هم وصل شود که اگر این اتفاق بیفتد، مجموعه بی نظیری به وجود خواهد آمد و گردشگران زیادی را به سوی خود جلب می کند.
ارتفاع این برج از درون 24 متر و از بیرون نزدیک به 20 متر است. شکل خارجی آن چند ضعلی منتظم 30 ضلعی است. در بالای برج دو حاشیه از آجرهای بزرگ وجود دارد که روی آن مطالبی نوشته شده است. در ضلع جنوب غربی این برج روی یک آجر کلمه بسم الله الرحمن الرحیم با خط ثلث بسیار زیبایی خوانده می شود. سقف برج هم به گذشت زمان فرو ریخته بوده که در دوره های بعد به تعمیر آن اقدام شده است اما از تاریخ بنای این برج آگاهی درستی در دست نیست.
به عقیده اهالی بسطام این برج آتشکده زرتشتیان قبل از اسلام بوده است. برخی از شرق شناسان از جمله آندره گدار بر این گمان هستند که این بنا از آثار غازان خان مغول است و نام اصلی آن غازانه بوده که به مرور زمان و بدون توجه به اصل آن کاشانه نامیده شده است.
چطور برویم؟
بسطام تنها هفت کیلومتر بعد از شاهرود است. اگر خودروی شخصی نداشتید و به شاهرود رفتید می توانید با تاکسی های خطی که در میدان امام خمینی ابتدای خیابان 17 شهریور ایستگاه دارند به بسطام سفر کنید.
رضا نورمحمدی , عطیه مومنی , گردشگری , ایرانگردی , هتل , بلیت , رستوران
کاشان در فاصله ۲۷۰ کیلومتری جنوب تهران و در بین دامنه کوه کرکس نطنز و دشت کویر در استان اصفهان قرار دارد.
شهر تاریخی کاشان با قدمتی زیاد همچون نگینی پُر بها در میان کویر و دامنه‌های زاگرس همچنان پایدار و استوار خودنمایی می‌کند. کاشان، شهر زیبای کویری و سنت‌های اصیل را مروارید کویر نیز می‌خوانند چرا که نشان از اصالت و تاریخ شکوهمندش، پیوندی عمیق با تمدن هفت هزار ساله سیلک دارد. کاشان، شهری نشسته بر کرانه کویر است. کاشان شهر مسجدهاست، دیار گنبدهای فیروزه‌ای و گلدسته‌های بلند است، صحیفه‌ای گسترده از یادمان‌های به یاد ماندنی از تاریخ و هنر ایران است.
باغ و كاخ تاریخی فین، كاشان
این باغ در جنوب شهر كاشان و در مجاورت روستای فین قرار دارد. این بنا روی‌بناهایی از عهد آل بویه ساخته شده است. فضای عمومی آن از لحاظ باغ آرایی و نحوه آبرسانی اهمیت ویژه‌ای‌دارد. باغ فین به علت قتل امیركبیر در حمام كوچك آن شهرت ملی یافته است. این باغ از آثاردوره صفویه است و بواسطه آب چشمه سلیمانیه، صدها سال است كه پابرجا مانده است. هم اكنون آب فین به‌حوض «لثه‌گاه» می‌ریزد و پس از عبور از آبگیرها و جدول‌های زیبای باغ فین، باغات و كشتزارهای حومه فین را آبیاری می‌كند.
بناهای این باغ عبارتند از: سردر ورودی، برج و بارو، شتر گلوی صفوی، شتر گلوی فتحعلی شاه، اتاق شاه‌نشین، موزه غرب باغ، حمام كوچك و بزرگ و كتابخانه شرق باغ. بنای سرپوشیده شتر گلوی شاه عباسی كه در دو طبقه ساخته شده در وسط باغ و در مقابل سردر بزرگ واقع شده است.
شهر زیر زمینی نوش آباد کاشان
آنچه به عنوان شهرهای زیر زمینی در جهان معروف هستند در واقع ساختارهای متراکم و پیچیده و گسترده ای چون دالان های باریک تو در تو و اتاق هایی با ابعاد کوچک است. در بعضی از این شهرها علاوه بر موارد فوق معبد و محل تدفین در دل زمین ایجاد شده است. شهرهای زیر زمینی که جنبه پناهگاهی دارند به دو شکل ایجاد شده اند یا در بیرون از شهرها و در دل تپه های طبیعی یا در زیر شهرهای مسکونی تا عمق حتی 50 متری از سطح زمین ایجاد شده اند.
شهر زیر زمینی نوش آباد شهری سه طبقه است که طبقه ی اول آن در عمق سه متری و طبقه سوم آن در عمق 16 متری از سطح زمین ساخته شده است. تمام فضاهای آن به وسیله حفاری ظریف و دقیق در زیر زمین ایجاد شده و شامل دالان هایی با ارتفاع 180 و در برخی نقاط 90 سانتی متر با عرض های متفاوت که در دو طرف آنها اتاق هایی با ابعاد مختلف ایجاد شده است که انتهای راهروها با چاکهایی به طبقه راهرو بعدی منتقل می شود. این شهر زیرزمینی در محل به «اویی» معروف است. اویی همان آهای در لهجه کاشانی است. هنگام کندن شهر زیر زمینی وقتی سطلی را پر از خاک می شده مقنی می گفته « اوی» و از آنجا که مسیر طولانی بوده شاگرد به محض شنیدن اوی سطل خاک را بالا می کشیده است که این وجه تسمیه توسط کارشناسان تاریخ و مردم شناسان مطالعه و تدوین شده است.
طبقات این شهر به وسیله ی کانال های عمودی و افقی به هم مرتبط می شوند و در کنار این کانال ها ( عمودی ) سنگ های بزرگ شبیه سنگ آسیاب وجود دارد که به هنگام پناه بردن به طبقات پایین تر دهانه این کانال یا چاه ها با این سنگ بسته می شد.
آرامگاه فیض كاشانی، كاشان
آرامگاه ملا محمد حسن فیض كاشانی در سمت غربی شهر كاشان و در حوالی دروازه فین، مجاور قبرستان بزرگ شهر واقع شده است. قبر فیض تا اواخر قرن گذشته، بر حسب وصیت او فاقد هر گونه بنایی بود. بنای فعلی آرامگاه، از آثار فرهاد میرزا معتمد الدوله، فرزند عباس میرزا نایب السلطنه است.
آرامگاه محتشم كاشانی، كاشان
كمال الدین سید علی بن خواجه میر احمد كاشانی متخلص به محتشم، از شاعران اوایل عهد صفوی است. آرامگاه وی در كوی محتشم كاشان واقع شده است. گنبد بقعه كوچك وی‌كاشی‌كاری شده و سقف بقعه نیز با نقاشی‌های زیبایی تزئین شده است. بر دیوارهای چهار جانب بقعه، هفت بندمراثی محتشم به خط نستعلیق سفید بر زمینهای سرمه‌ای نوشته و نقاشی شده است.
آرامگاه سهراب سپهری، مشهد اردهال، کاشان
سهراب سپهری، شاعر عارف مشرب و طبیعت گرای معاصر در روستای مشهد اردهال كاشان به خاك سپرده شده است. این شاعر معاصر نوعی رمانتیسم زلال توأم با دل آزردگی از محیط را در اشعارش منعكس كرده است.
روستای ابیانه
روستای ابیانه در ۴۰ کیلومتری شمال‌غربی نطنز در استان اصفهان در دامنه کوه کرکس قرار دارد. در زبان محلی به ابیانه ویونا (Viuna) می‌گویند. وی (Vi) به معنای بید و ویانه (Viyane) به معنای بیدستان است. ابیانه در گذشته بیدستان بوده است. در طول زمان ویونا به اویانه و سپس به ابیانه دگرگون شده است.
این روستا را به اعتبار آثار و بناهای تاریخی پرتنوعش باید در زمره استثناییترین روستاهای ایران به شمار آورد. شکوه معماری بومی و سرشار از زیبایی این روستا، آن را در شمار نمونههای کم نظیر دیدنیهای جهان درآورده است. ابیانه نقطهای خوش منظره و خوش آب و هوا و دارای موقعیت طبیعی مساعدی است.
اتاق‌های ابیانه به پنجرههای چوبی ارس مانند مجهزند و اغلب دارای ایوان ها و طارمی‌های چوبی پیش آمده مشرف بر کوچههای تنگ و تاریکاند که خود به صورت مناظر جالبی درآمدهاند. نمای خارجی دیوارهای خانههای ابیانه با خاک سرخی که معدن آن در مجاورت روستاست پوشیده شده است.
از آنجا که در دامنه‌های شیبدار ابیانه فضای کافی برای ساختن خانههای موردنیاز وجود ندارد در این روستا چنین رسم شده است که هر خانواده انبار غار مانندی در تپه‌های یک کیلومتری روستا، در کنار جاده و نرسیده به ابیانه ایجاد نماید.
این غارها که در دل تپه ها حفر شدهاند و از بیرون تنها درهای کوتاه و محقر آن نمودار است برای نگهداری دامها و نیز آذوقه زمستانی و اشیای غیرضروری مورد استفاده قرار میگیرد.
آتشکده هرپک ابیانه
قدیمی‌ترین اثر تاریخی ابیانه آتشکده هرپک است که مانند دیگر بناهای ده در سراشیبی قرار گرفته است. آتشکده هرپک از مناطق دیدنی روستای ابیانه می‌باشد که از زمان ساسانیان باقی مانده است.
این بنا در زمان هخامنشیان بنا شده و در زمان ساسانیان به اوج معماری خود رسیده است و از ویژگی های آن باید به استفاده از سنگ و ملات ساروج در طاق ضربی اشاره کرد. آتشکده هرپک مانند تمامی بناهای ابیانه روی شیب پست و بلند واقع شده است. این بنا طوری ساخته شده که از هر طرف قابل رویت باشد.
از طبقه تحتانی این پرستشگاه هنوز یک تالار کوچک باقیمانده است. طبقه مخصوص آداب مذهبی در سطح کوچه فعلی می‌باشد. یک سرسرا که از سه جزو گنبدوار تشکیل شده و به جایگاه آتش و قسمت‌های دیگر مربوط به پرستش راه داشته است.
مسجد جامع ابیانه
این مسجد جامع و قدیمی منبر چوبی منبتکاری دارد که در سال ۴۶۶ هجری قمری ساخته شده است و در محله میان ده قرار دارد. این مسجد دارای 3 در ورودی با طاق گنبدی ضربی و درهای منبتکاری شده و گل و بوته و خطوط برجسته است. درب ورودی آن در سال ۱۳۱۱ هجری قمری توسط استاد صفر علی بیدگلی ساخته شد. محراب چوبی آن متعلق به سال ۴۷۷ هجری قمری است و روی آن نقش گل و بوته کنده کاری و با خطوط برجسته کوفی ساده و گلدار سوره مبارکه یس حک شده است.
از دیگر نمونه های تاریخی مسجد منبر چهار پله چوبی کنده کاری شده مربوط به آثار دوره سلجوقیان است که با تاریخ ۴۶۶ هجری قمری مشخص شده است. دسته منبر به شکل سرستون ساخته شده و روی آن گل 8 پر لوتوس، نظیر آنچه بر روی سنگهای تخت جمشید از عصر هخامنشیان بر جای مانده دیده می شود.
مسجد پرزله
مسجد قدیمی دیگر ابیانه مسجد پرزله است که دارای فضای دلبازی است و روی لنگه در شرقی آن سال ۷۰۱ هجری قمری نوشته شده است.
این مسجد در محله معروف پرزله واقع است و از دوره ایلخانیان بر جای مانده است. این مسجد با ایوان مشرف به کوچه مجاور در 2 طبقه ساخته شده که طبقه دوم در دوران صفویه و شبستان کوچکی نیز در زمان قاجاریه به آن اضافه شده است. قدیمی ترین درب ابیانه متعلق به این بنا می باشد که تاریخ ۷۰۱ هجری قمری را نشان می دهد. این در از چوب گردو ساخته شده و با حاشیه گل و بوته های ظریفی منبت کاری شده است.
مسجد حاجتگاه
مسجد تاریخی دیگر ابیانه مسجد حاجتگاه است که به دوره صفویه تعلق دارد و در کنار صخره سنگی در جوار آسیاب در محاله بالا بنا شده است.
دری که به شبستان اصلی راه دارد تاریخ ۹۵۳ هجری قمری را روی خود دارد. احتمالا مردمی که برای بیان حاجت خود در این محل معتکف می شده اند نیاز خویش را بوسیله خطاطان در قسمت بالای این بنا نوشته و در خواست حاجت می‌کرده اند. در اطراف این بنا سنگهای قبری دیده می شود که از زمان صفوی، نادری و قاجار به جای مانده است.
تپه سیلک
سیلک نام اولین تمدن شهر نشینی ایران مرکزی در کاشان است که در 3 کیلومتری جنوب غربی این شهر قرار دارد. قدیمی‌ترین خاستگاه تمدن بشری را سیلک کاشان عنوان می‌کنند، یعنی اولین جایی که شهر نشینی شکل گرفت، آنجا که آریایی‌ها اولین تمدن شهر نشینی را ایجاد کردند.
تمدن اقوام تپه‌های سیلک در 2500 سال پیش مغلوب تمدن آریایی شد که آثار آنها در طبقات مختلف حفاری از قبیل ظروف لوله‌دار بلند با نقش اسب و خورشید و اسلحه آهنی و شمشیر و نیزه‌های بلند کشف شده است. محوطه باستانی سیَلْک که در منطقه فین کاشان واقع شده قدمتی در حدود 7 هزار سال دارد.
محوطه باستانی سیَلْک در ضلع جنوب‌غربی کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فین قرار دارد و از دو تپهٔ شمالی و جنوبی که در فاصله ۶۰۰ متری یک‌دیگر قرار دارند و دو گورستان تشکیل شده است.
یکی از گورستان‌ها که گورستان الف نامیده می‌شود ۳۵۰۰ سال قدمت دارد و در ۲۰۰ متری جنوب تپهٔ جنوبی واقع شده است که امروزه روی آن بلواری احداث شده است.
گورستان دیگر که گورستان ب نامیده می‌شود ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و در زیر باغ‌ها و زمینهای کشاورزی ضلع غربی تپه‌ها قرار دارد.
تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا محل عبادت اقوام باستانی بوده است که از گل رس و سفال ساخته شده است.
این بنای تاریخی تا سال ۱۳۱۰ شناسایی نشده بود و در میان مردم کاشان به شهر نفرین شده معروف بود تا اینکه با کاوش‌های باستان‌شناسان کشف شد.
در خرابه‌های تپه باستانی سیلک چند اسکلت انسان و ظروف قدیمی پیدا شده که این اشیاء در موزه‌های لوور فرانسه، موزهٔ ملی ایران و موزهٔ باغ فین و موزه‌ای در جنب این بنای باستانی قرار داده شده است.
این تپه تاریخی در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت قدیمی‌ترین آثار به دست آمده از تپه شمالی به حدود ۷۵۰۰ سال قبل می‌رسد و آخرین آثار مکشوفه از تپه جنوبی مربوط به ۵۰۰۰ سال قبل است.
کاروانسرای مرنجاب
کاروانسرای مرنجاب، قلعه‌ای در کویر آران و بیدگل کنار دریاچه نمک آران است که توسط شاه عباس در سال ۱۰۱۲ قمری ساخته شده‌است.
کاروانسرای مرنجاب از جمله آثار تاریخی موجود در منطقه می‌باشد. قلعه مرنجاب، کاروانسرایی است در کویر آران و بیدگل که در مسیر راه ابریشم قرار دارد و کاروان‌ها برای سفر به خراسان، اصفهان، ری و بالعکس از این مسیر می‌گذشتند. قنات کنار کاروانسرا که برکه بزرگی به وجود آورده است، آب شیرین دارد و این در کویر نمک و شوره زار یک معجزه به شمار می رود.
کویر مرنجاب از نظر پوشش گیاهی بسیار غنی است. عمده پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درخت‌های گز و تاق و بوته‌های قیچ است.
پوشش جانوری منطقه به دلیل وجود آب و غذای فراوان بسیار غنی است. از جمله حیوانات موجود می‌توان به گرگ، شغال، کفتار، روباه شنی، گربه شنی، بزمجه، آفتاب پرست، انواع مارمولکT مار، عقرب، تیهو، عقاب، شاهین و … اشاره کرد.
آتشکده نیاسر
آتشکده نیاسر بوسیله اردشیر بابکان مؤسس سلسله ساسانى ساخته شده و اولین معبد و آتشکدهاى است که سلسله ساسانى در اوج رواج دین و آئین زرتشتى در ایران بنا کرد. طول و عرض این آتشکده 14 در 14 متر می‌باشد. این بنا پس از یورش تازیان ویران ولی سپس توسط مردم بازسازی شد و امروز تقریبا سالم می‌باشد.
نیاسر در 35 کیلومتری شمال‌غربی شهر کاشان قرار دارد و در منطقه‌ای کوهستانی در ارتفاعات کرکس می‌باشد و چشمه‌ای باستانی به نام چشمه اسکندر نیز در آنجا قرار دارد. بنای این آتشکده گنبددار که به‌نام آتشکده اردشیر موسوم است از زیباترین چهارطاقی‌های دوره ساسانی است که بر فراز نیاسر واقع شده و همچنان، پس از عبوردهه‌ها و سده‌ها، پابرجا مانده است.
بنای این آتشکده سمبل 4 عنصر اصلی باد، آب ،خاک و آتش است و هر کدام از ستون‌ها دقیقا یکی از 4 جهت اصلی را نشان می‌دهند. در کنار بیشتر آتشکده‌ها چشمه آب و درخت چنار وجود دارد.
آتشکده نیاسر در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
غار ریس
غار ریس یا نیاسر در 30 کیلومتری شمال‌غربی کاشان در پای کوه نسبتا مرتفعی از ارتفاعات نیاسر واقع شده است و یکی از غارهای مصنوعی ایران است که به منظور اهداف مذهبی و انجام مراسم عبادی خاص ساخته شده است. این غار که اهالی نیاسر آن را غار تالار یا رییس می‌نامند به طور کامل توسط بشر ساخته شده و یکی از عجایب آثار باستانی به شمار می رود.
دهانه غار به عرض 3.5 متر و ارتفاع 2.5 متر رو به شمال قرار دارد. ابتدای غار تالار طبیعی کوچکی به طول 8 متر و عرض 3 متر است که دهانه خارجی به آن پیوسته است و در انتهای آن به ارتفاع تقریبا یک متر از سطح زمین حفره کوچک دریچه مانندی است به ابعاد 50 × 50 سانتی‌متر که در سنگ کنده شده و در واقع مدخل داخلی غار محسوب می‌شود.
عمیق‌ترین قسمت غار نیاسر چاهی است به عمق 10 متر که با استادی و مهارت عجیبی در دل سنگ حفر شده است. غار نیاسر دارای سه انتهای سطحی، عمقی و زیرزمینی است که هر کدام از نظر موقعیت دارای ارزش خاصی است.
این غار دارای سه طبقه شامل دو کانال، یک کانال حلقه ای شکل و یک کانال افقی است و این کانال ها توسط چاه ها به هم ارتباط دارند. کانال حلقه ای شکل دو ورودی و کانال افقی چهار ورودی دارد. مجموع طول دالان های این غار به حدود ۲۵۰۰ متر می‌رسد. در مجموع غار از ۴۵ چاه با عمق ۱۱۸ متر و ۲۳ اتاق با مساحت کلی ۱۷۷ متر تشکیل شده است.
بیشتر دالان های غار دارای ارتفاع اندکی هستند و فقط بلندترین ناحیه آن از کف تا سقف حدود 7.1 متر است. عمیق ترین چاه این غار حدود ۱۰ متر عمق دارد که دیواره‌های آن دارای پاگیرهای مرتبی است و می توان با اطمینان از این چاه بالا و پایین رفت. کوتاه ترین ناحیه دالان از کف تا سقف آن حدود نیم متر است.
نیاسر
نیاسر شهری قدیمی است که تمام تاریخ و قدمت خود را مدیون چشمه آبی است که به نام چشمه اسکندریه شناخته می‌شود. آبشار نیاسر هم در واقع زاییده همین چشمه است. این شهر در 30 کیلومتری شمال‌غرب کاشان در منطقه‌ای کوهستانی در ارتفاعات کرکس واقع شده است.
باغ تالار و عمارت کوشک
باغ تالار ازآثار جالب و دیدنی شهر نیاسر می‌باشد که درختان کهنسال و بس رفیع آن زبان‌زد خاص و عام می‌باشد. درختان سر به فلک کشیده زیبا و دل انگیز این باغ قدیمی که آب چشمه اسکندریه در میان آن جاریست نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند.
عمارت بسیار زیبا و بدیع بنا نهاده که به کوشک تالار معروف است از دیگر دیدنی های این شهر است. این عمارت و بنای تاریخی که رو به ویرانی مرمت شده است.
حمام و آسیاب آبی
حمام تاریخی و آسیاب آبی از دیگر آثار تاریخی شهر نیاسر هستند که گویا در دوران صفویه ساخته شده است.
نحوه انتقال آب به داخل حمام نیز جالب و درخور توجه است. آب از آبشار به وسیله کول‌های گلی به داخل 8 گوش زیبایی و از آنجا به داخل حمام هدایت می‌شد و از آنجا به کل حمام انتقال می‌یافت و آب شرب حمام نیز به وسیله کول‌های جداگانه به داخل حمام هدایت می‌شد.
سوخت حمام هیزم بوده و دارای خزان بوده و ورودی هشت ضلع شکل آن به وسیله دالان‌هایی از بیرون حمام جدا شده است.
آسیاب آبی به وسیله آبی که از آبشار به پائین ریخته می‌شده به گردش درآمده است. آب ابتدا در داخل تنوره‌هایی ذخیره و از آنجا بوسیله کول باریکی با فشار به چرخه آسیاب می‌ریزد و سنگ آسیاب را به گردش درمی‌آورد و به این ترتیب گندم و جو را آسیا می‌کند. نوع معماری آسیاب و حمام شبیه هم است.
چشمه و آبشار نیاسر
چند متر پایین‌تر از آتشکده نیاسر، چشمه آب خنکی به سمت روستا جریان دارد. این چشمه که چشمه اسکندر نام دارد و از قدیمی‌ترین چشمه‌های شناخته شده منطقه به شمار می‌آید. در ادامه چشمه، آبشار اسکندر نمایان می شود و در قسمت پایین آبشار، دو سنگ آسیاب وجود دارد.
رضا نورمحمدی , عطیه مومنی , گردشگری , ایرانگردی , هتل , بلیت , رستوران , تور
چند سالی می شود که اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد ماه، شهر قمصر حال و هوایی دیگر به خود می گیرد و سیل گردشگران را به خود می بیند که آمده اند تا از طبیعت زیبای قمصر و مراسم چشم نواز گلابگیری بهره مند شوند.
قمصر، شهری است با جمعیت حدود 40 هزار نفر که در 25 کیلومتری جنوب کاشان و در 40 کیلومتری شمال نطنز و در درون دره ای سرسبز به طول 9 و عرض 4 کیلومتر واقع شده است. حدود 20 کیلومتر که از اتوبان کاشان به طرف اصفهان بروید تابلوی قمصر توجهتان را جلب می کند؛ به راست که بپیچید و چند کیلومتری جلوتر بروید، آرام آرام کارگاه های گلاب گیری را می بینید که اکثرا ورود را برای بازدیدکنندگان آزاد گذاشته اند و شما می توانید داخل کارگاه بشوید و کنار دستگاه های گلاب گیری بایستید و روند کار را تماشا کنید و از عطر دل انگیز گل های محمدی لذت ببرید.
در همان حوالی، باغ های گل محمدی که اهالی گلستان می خوانندشان، به گل نشسته اند و کارگران روزمزد از پیش از طلوع آفتاب تا وقت غروب به گل چینی مشغول اند. گل ها را پس از چیده شدن به کارگاه می آورند تا از آن ها گلاب بگیرند. وسایل گلاب گیری عبارتند از: دیگ، پارچ ( قرابه )، نی، درپوش دیگ، و شیشه. اکثر اهالی آن جا خانه های خود را تبدیل به انبار گل یا گلاب کرده اند و انواع گلاب و دیگر عرقیجات گیاهی را برای فروش گذاشته اند. در محوطه گلاب گیری، اخیرا موزه کوچک حیات وحش هم تاسیس شده است که می توانید به آن جا رفته و از دیدن انواع مارها لذت ببرید و حتی با انداختن مار به دور گردن خویش، عکسی به یادگار بگیرید.
طبعیت زیبای قمصر، گردش در باغ های اطراف و دمی در سایه درختان استراحت کردن، بازدید از موزه و گشت زنی در کارگاه های گلاب گیری و خرید گلاب و انواع عرقیجات گیاهی، می تواند یک روز دل انگیز بهاری را برای شا به ارمغان بیاورد.
برای رفتن به قمصر اگر نمی خواهید از وسیله شخصی استفاده کنید می توانید با وسایل عمومی از طریق کاشان، به آنجا بروید یا با یکی از تورهای یک روزه و با هزینه ای نه چندان زیاد، روز خوشی را سپری کنید.
رضا نورمحمدی , عطیه مومنی , گردشگری , ایرانگردی , هتل , بلیت , رستوران , تور
